İşte mutlak butlan hakkında kapsamlı bir markdown formatında wiki makalesi:
Mutlak Butlan
Mutlak butlan, bir hukuki işlemin, baştan itibaren geçersiz sayılması ve hiçbir hüküm doğurmaması durumudur. Hukuki işlem, yapıldığı andan itibaren yok hükmündedir. Mutlak butlan, kamu düzenini ilgilendiren önemli eksiklikler veya aykırılıklar nedeniyle ortaya çıkar.
İçindekiler
1. Giriş <a name="giriş"></a>
Hukuk düzeni, bireylerin ve kurumların arasındaki ilişkileri düzenlemek için çeşitli hukuki işlemler öngörür. Ancak, bu işlemlerin geçerli olabilmesi için belirli şartları taşıması gerekir. Bu şartların eksikliği veya hukuka aykırılık durumunda, hukuki işlem geçersiz hale gelebilir. İşte bu geçersizlik hallerinden biri de mutlak butlandır.
Hukuki%20işlem, tarafların hukuki sonuç doğurmaya yönelik irade açıklamalarıyla meydana gelir. Ancak, bu irade açıklamalarının geçerli sayılabilmesi için, ehliyet, irade serbestliği, konu bütünlüğü gibi unsurların tam olması gereklidir.
2. Mutlak Butlanın Nedenleri <a name="mutlak-butlanın-nedenleri"></a>
Mutlak butlanın ortaya çıkmasına neden olan çeşitli durumlar bulunmaktadır:
- Hukuki Ehliyetsizlik: İşlemi yapan tarafın hukuki ehliyeti yoksa (örneğin, tam%20ehliyetsiz birinin yaptığı işlem), işlem mutlak butlanla sakattır.
- Konu İmkansızlığı: İşlemin konusunun imkansız olması durumunda (örneğin, var olmayan bir şeyin satılması), mutlak butlan söz konusu olur.
- Ahlaka Aykırılık: İşlemin ahlaka, adaba veya kamu düzenine aykırı olması (örneğin, bir cinayet sözleşmesi), mutlak butlan nedenidir.
- Kanuna Aykırılık: İşlemin emredici hukuk kurallarına aykırı olması (örneğin, yasal sınırlamaları aşan bir sözleşme), mutlak butlan sonucunu doğurur.
- Şekil Şartına Uyulmaması: Kanunun öngördüğü şekil şartlarına uyulmaması (örneğin, taşınmaz satışının resmi senetle yapılmaması), mutlak butlan nedenidir.
- Muvaazaa: Tarafların gerçek iradelerine uymayan, görünürde yapılan işlemler (örneğin, alacaklılardan mal kaçırmak için yapılan danışıklı satışlar), mutlak butlanla sakattır. Muvazaa durumunda, tarafların gerçek iradeleri ile dışarıya yansıttıkları iradeleri arasında uyumsuzluk vardır.
- Kanunun Açıkça Yasakladığı İşlemler: Kanun koyucunun açıkça yasakladığı işlemler de mutlak butlana tabidir. Örneğin, vesayet altındaki bir kişinin, vasisiyle yaptığı işlemler genellikle yasaktır.
3. Mutlak Butlanın Sonuçları <a name="mutlak-butlanın-sonuçları"></a>
Mutlak butlanın en önemli sonucu, işlemin başından itibaren geçersiz olmasıdır. Bu durum, aşağıdaki sonuçları doğurur:
- İşlemin Geçersizliği: İşlem, yapıldığı andan itibaren hiçbir hukuki sonuç doğurmaz.
- Tarafların Sorumluluğu: Mutlak butlanla sakat olan işlem nedeniyle taraflar arasında bir edim gerçekleşmişse, taraflar aldıklarını iade etmekle yükümlüdürler. Bu iade yükümlülüğü, sebepsiz%20zenginleşme hükümlerine göre belirlenir.
- Üçüncü Kişilerin Durumu: Mutlak butlan, üçüncü kişilerin haklarını etkileyebilir. İyi niyetli üçüncü kişiler, bazı durumlarda haklarını koruyabilirler; ancak, kötü niyetli üçüncü kişiler mutlak butlandan etkilenirler.
- Dava Açma Süresi: Mutlak butlan, her zaman ileri sürülebilir. Zamanaşımı veya hak düşürücü süre söz konusu değildir.
- Hakimin Görevi: Hakim, bir davada mutlak butlanı kendiliğinden (re’sen) dikkate alır. Tarafların talebi olmasa bile, hakim mutlak butlanı tespit edebilir.
4. Mutlak Butlan İddiası <a name="mutlak-butlan-iddiası"></a>
Mutlak butlan iddiası, ilgili hukuki işlemin taraflarından herhangi biri, ilgili kurumlar veya menfaati olan herhangi bir kişi tarafından ileri sürülebilir. Bu iddia, mahkemeye başvurularak yapılır ve ispat yükümlülüğü iddia edene aittir. Mutlak butlan davası, herhangi bir süreye tabi değildir; yani, her zaman açılabilir.
5. Nispi Butlan ile Karşılaştırılması <a name="nispi-butlan-ile-karşılaştırılması"></a>
Mutlak butlan ile nispi%20butlan arasındaki temel farklar şunlardır:
| Özellik | Mutlak Butlan | Nispi Butlan |
|---|
| Nedenleri | Kamu düzenini ilgilendiren önemli eksiklikler | İrade bozuklukları (hata, hile, ikrah) |
| İleri Sürme | Herkes tarafından ileri sürülebilir | Sadece ilgili taraf tarafından ileri sürülebilir |
| Hakimin Görevi | Re’sen dikkate alır | Tarafların talebi üzerine dikkate alır |
| Dava Açma Süresi | Zamanaşımı veya hak düşürücü süre yoktur | Hak düşürücü süreye tabidir |
| İyileşme | Mümkün değildir | Mümkündür (icazetle veya sürenin geçmesiyle) |
6. Örnekler <a name="örnekler"></a>
- Evlilikte Mutlak Butlan: Aynı anda birden fazla evlilik yapmak (çok eşlilik), evliliğin mutlak butlanla sakat olmasına neden olur.
- Sözleşmede Mutlak Butlan: Uyuşturucu madde ticareti yapmak için yapılan bir sözleşme, ahlaka aykırı olduğu için mutlak butlanla sakattır.
- Taşınmaz Satışında Mutlak Butlan: Tapu siciline kayıtlı olmayan bir taşınmazın satışı, şekil şartına uyulmadığı için mutlak butlanla sakattır.
- Vasiyetnamede Mutlak Butlan: Ehliyetsiz bir kişinin yaptığı vasiyetname, hukuki ehliyetsizlik nedeniyle mutlak butlanla sakattır.
7. İlgili Mevzuat <a name="İlgili-mevzuat"></a>
8. Ayrıca Bakınız <a name="ayrıca-bakınız"></a>
9. Kaynakça <a name="kaynakça"></a>
- Oğuzman, Kemal; Öz, Mustafa Turgut (2019). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
- Eren, Fikret (2021). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları.
- Wikipedia (Genel bilgi kaynağı olarak)
Bu makale, mutlak butlan kavramını kapsamlı bir şekilde açıklamayı amaçlamaktadır. Ancak, hukuki konularda kesin bilgi için bir avukata danışmanız önemlidir.